13.08.2013 - Kuzeyden güneye doğru iniyoruz.
Savalan Zirvesi’nden sonra ikinci durağımız Demavend Dağı için Tahran tarafına doğru yola çıktık. Yine oldukça uzun bir yolculuk bizi bekliyordu, Hazar kıyılarından gidecektik Polur’a doğru uzanan yolumuzda. İran büyük bir ülke, yollar çok kötü olmasa da mesafeler çok uzun. Bir de üstüne hemen hemen her yerde trafik var. Ayrıca şoförler yol üzerinde belli noktalarda üzerlerinde taşıdıkları kağıtları imzalatıyorlar. Bu şekilde nereden gelip, nereye gittiği ve kaç saattir yolda olduğu belli oluyor. İran’da bir şoförün 8 saatten fazla yolda olması yasak, ağır cezaları var. 8 saat sonunda nerede iseniz orada kalmanız gerekiyor.
Sabah yola çıktıktan sonra Erdebil’e ulaştık. Erdebil’de sarı, siyah çeşitli kükürtlü sular var; şifalı sularıyla ünlü bir yer ve her daim ziyaretçi akınına uğruyor. Aynı zamanda da Azerbaycan sınırında bir yer. Oradan da çok sayıda insan buraya geliyormuş. Zaten buralar İran’dan çok Azerbaycan gibi Farsi birine rastlamak pek mümkün değil. Artık alışılageldiği üzere yollarda çadırlar, piknikçiler vardı yine yol boyunca.
Tüm harcamaları Azeri dostlarımız yapıyordu. Ne zaman elimizi cebimize atsak onlar çoktan parayı ödemiş oluyorlardı. Bu şekilde yük olmak bizi biraz gerdi. Uzun uğraşlar ve konuşmalar neticesinde zar zor Seid’le Maksut’u ikna ettik ve ortak bir kasa yaptık. Artık harcamalar bu kasadan yapılacaktı.
11 buçuk gibi Hayran Gediği’nden (tünel) geçtik. İran’ın kuzeyine geçmiş olduk. Aslında daha kuzeyden gelmiştik ama Azeriler geldiğimiz yerleri Azerbaycan sayıyorlar. Hava birden Karadeniz’in havası gibi oldu, bitki örtüsü değişti ve yemyeşil oldu her yer Hazar Denizi’nin nemi nedeniyle galiba.
Sis, yeşil vadiler, ormanlar, akasya ve gürgen ağaçları.. Yol bir süre Azerbaycan sınırına paralel gitti. Yolda acur, taze ceviz yedik, çekirdek çitledik. Doğası Maçahel’e benziyor buraların. Saat 2 de Astara’ya ulaştık. Şehrin yarısı Azerbaycan yarısı İran. Ortasından Aras geçiyor. Burası İran'daki son Azeri şehri. Hava çok nemli olduğu için bunaltıcı; Seid “buharlı” diyor :)
Hazarı uzaktan görerek Talish’e doğru yol aldık. Sağ tarafta yemyeşil dağlar tepeleri sisli.. Sapanca’ya benziyor biraz buralarda. Sol taraf ise denize kadar tarlalar, küçük evler, keyifli bir yol. Ben etrafı seyrederken ekip Farsça yemekleri öğreniyor. Seid “tavuğun küçüğüne ne denir? “ diye sordu, Can “Cüce” dedi, çok güldük.
Saat 2 buçukta Talish’te idik. Güzel bir sahil kasabası gibi. Sonra Rashd ‘a geldik 4‘e doğru. Düzenli ve büyük bir şehir. Yağmurlar şehri deniyormuş buraya. Dışarıdan şık görünen ama arka tarafı biraz dağınık bir lokantada yemek yedik burada. Diğer yemek yediğimiz kebapçılardan çok daha iyi idi gerçi. Balık yedim ben çok güzeldi. Hesap 220 bin tümen tuttu, biraz pahalı idi (10 kişi).
6 buçuk gibi tekrar yola düştük. Epey büyük bir şehirdi burası. Saat 7 buçuk civarında Rudbal’daydık. İran’ın zeytin şehri imiş. Yolda bir nehrin kenarından geçtik, baraj gölüne geldik. Her yerde zeytin ağaçları vardı. Gölde gün batımını seyrettik, çok rüzgarlıydı, çok duramadık.
İran’da da şehirlerde bizdeki gibi zevksiz binalar var. Çok katlı değiller. Ortadaki bölüm yüksekçe ve genelde cam kaplı. Bir AVM girişi gibi görünüyor. Bu bölüm ve pencereler süslü. Diğer kısımlar ise tuğla, sıva bile yok.
Saat 9 da Qazvin’e geldik. Şehrin girişinde sanayi mahallesi gibi görünen bir yerde otel buldu Maksutlar. Mesut gidip baktı, beğendi biz de ok dedik, hepimiz yorulmuştuk. 3 odaya yerleştik. Önder’in bel ağrısı başlamıştı. O odada kalıp yatmak istedi, onu bırakıp biz dolaşmaya çıktık şehirde.
Otelden merkeze doğru yürümeye başladık. Dükkanların çoğu kapanmıştı. İlk önce bir cami gördük, tadilatta idi, yine de ışıklandırması ile çok güzel görünüyordu, çinileri çok etkileyici idi. Biraz daha yürüdük. Kapalı çarşı gibi görünen, kemerli tavanı olan bir giriş gördük. Kapıda bekçi vardı. Tam girebilir miyiz diye konuşurken ışıklar söndü. Seid rica etti, ışıkları açtılar ve bekçilerle içeriyi dolaştık. Bekçiler de Azeri imiş. Kervansaray sanki kendilerininmiş gibi gururla gezdirdiler: SA’D OL-SALTANEH Kervansarayı..
Türk olduğumuzu öğrenince sevindiler, daha bir hevesle anlattılar yapıyı. Çok güzel bir yapıydı. Ortadoğu’nun en büyük kervansarayı imiş. Kapalı çarşı gibi birbirini takip eden bir sürü koridor, çiniler, kapılar, tavan işlemeleri, kemerler ışıklandırma ile çok etkileyici idi burası da. Koridorlardan geçip, kocaman bir kapıyla bahçeye açılıyor, tekrar koridora bağlanıyordu. Epey vakit geçirdik burada. Restorasyon hala devam ediyordu, dükkanları da açacaklarmış sonra. Bahçede havuz vardı, bir zamanlar develerin su içmesi için yapılmış. Oradan develerin bağlandığı salona geçtik. 100 tane sütun varmış, kapının karşısındaki 2 tanesi yuvarlakmış, develerin yükleri kolay geçsin diye. 1 buçuk saat kadar dolaştıktan sonra adamlara teşekkür edip otele döndük.
Quazvin’de 1200 civarında tarihi eser varmış ve İran’ın en eski şehirlerinden biri. Adı çok duyulmamış olsa da dağ programı harici daha geniş zamanda tekrar gelinip, detaylıca gezmeyi ve keşfedilmeyi hak eden bir şehir.
14.08.2013 - Qazvin'deyiz.
Saat 7 de uyandık. 8 buçuk gibi yola çıktık, şehir gezmesi için. Dün akşamki camiyi gördük yine ve de kervansarayı. Gündüz de çok güzellerdi, Önder’de görmüş oldu. Oradan Türk Hamamı’na gittik. Hamamı müze yapmışlar. Ben sıkıldım ve dışarı çıktım. Mesut ‘da çıktı. Yarım saat geçti diğerleri çıkamadı. Dışarıda beklerken lise öğrencileri Mesut’un etrafını sardı ve İngilizce sohbet etmeye çalıştılar, birlikte fotoğraf çektirdiler.
Ekip çıkmayınca biz girdik içeri tekrar. Meğerse görevli kız detaylı anlatmış hamamın özelliklerini. Salonun bir köşesinden kemere sessizce bir şeyler söyleyince, salonun öbür köşesinde çaprazındaki köşeden duyuluyor, çok enteresandı. Bu özellik tüm köşelerde varmış ama restorasyonda bozulmuş. Dedikodu için sistem geliştirmişler resmen.
Buradan çıkıp bir süre yürüdük. Caddeler kalabalıklaşmaya başladı. Yollarda yürürken yine enteresan trafik sahneleri gördük :) İnsanlar yola atlıyorlar, neredeyse hiç trafik ışığı yok. Olanlara da kimse bakmıyor. İnsanlar yola çıkınca kimse yavaşlamıyor. Kendini vızır vızır geçen arabaların ortasına atıyorsun karşıya geçerken. Maksut’a göre araçlar zaten seni görüp kendilerini ona göre ayarlarlarmış :) Beş İstanbul’lu burada karşıdan karşıya geçemedik bir türlü.
Önder ve Kaveh para bozdurmaya gittiler. Yeri gelmişken söylemek lazım biz yanımızda USD getirmiştik ancak İran’da hemen hemen her yerde (çok güneyinde belki zor olabilir) TL bozdurulabiliyor. Bunu bilmediğimizden hem USD alırken hem de burada bozdururken iki kere kurdan zarar etmiş olduk. Onlar döviz bürosuna gittikten sonra biz de 40 sütunlu saraya girdik. Sarayın üst katındaki vitrayları görülmeye değer. Alt katında bir zamanlar güzel çiniler varmış, ama pek kalmamış. Anlatılana göre Devrim’den sonra özellikle İslam öncesi ve Şah dönemi bina ve eserleri ciddi oranda tahrip edilmiş. Oradan yürüyerek şehrin kapısına geldik. Camilerdeki kemerli kapılardan biri idi ama çok büyüktü. Sonra bir taksi ayarlayarak 1000 yıllık bir camiye gittik.
Kahvaltı yapacak yer bulamadık. Bu arada yollar epey canlanmıştı, dükkanlar açılmıştı: Koruk üzümcüler, eski ayakkabı tamircileri, sabahın köründe kahvaltı yerine kelle satanlar ve yiyenler, eski elektrik süpürgesi alıp satan eskiciler, sadece patates, soğan ve elma satan (hepsinden birkaç kilo vardı ama tezgahta) manavlar, eski ot süpürgelerden satan süpürgeci, renk renk tişörtler satan mağaza-dükkanlar..
Bir kaç saat dolaştıktan sonra otele dönüp eşyaları araca yükledik. Yolda kahvaltıcı bulduk sonunda. Patatesli yumurta yapıyorlar dediler, tamam dedik, meğerse domatesli yumurta imiş, ona da çok sevindik J Çaylar, lavaşlar geldi. Peynir de istedik. Yumurtaya saldırdık resmen. Saat 1 e gelirken Qazvin’den ayrıldık. Tahran’a doğru yola çıktık.
Saat 3 civarında Karaj’da ve 4 de Tahran’da idik. Otobandan gittik; şehirler arası yollar gayet modern, çok şeritli. Tahran nem ve kirli hava yüzünden siluet olarak görünüyor uzaktan. Çok büyük bir şehir. Hava çok sıcaktı. İran petrol zengini olmasına karşın ambargo nedeniyle petrolünü arıtacak yeteri kadar rafinerisi yok. Bir kısım ham petrolü Çin’e gönderiyor ve karşılığında çok az miktarda rafine edilmiş petrol alıyorlar. Bu yeterli olmadığı için genelde tüm İran’da araçlarda ham petrol kullanılıyor. Bunun da hava kirliliğine birkaç kat daha kötü etkisi var. Hatta özellikle akşamları genzinizin yandığını hissediyorsunuz. Şehir dağlarla çevrili, merkeze girmeden Demavend yoluna saptık. Tahran gayet yeşil ve ağaçlandırılmış; şehir dışı kurak görünüyordu ama merkezi bakımlı.
Saat 5 ‘te Abeli’nden geçtik. Yukarı doğru tırmanmaya, virajları dönerek yükselmeye devam ettik. Alborz sıradağlarındayız ve Demavendi akşam 6 gibi uzaktan ilk defa gördük. Başı bulutlu idi ama oldukça heybetliydi.
6 buçuk gibi Polur dağcılık federasyonu binasında idik. 2 oda tuttuk. Odalar genişçe salonlar şeklinde ve ranzalı. Ortak bir yemek salonu var. Eşyaları ayırdık, çantaları toparladık dağ için. Buradaki kantinden akşam yemeği için malzeme aldık. Her şey var kantinde. Dağ malzemeleri de satılıyor.
Polur’dan da için bir sürü malzeme alındı. Şebnem’le makarna ve salata yaptık mutfakta akşam yemeği için. 10’a doğru yemek yedik ve 11 gibi yatabildik. Biz tek kule yaptık :) Kalan eşyaları arabada bırakacağız. Ranzalar aşırı derecede gıcırdıyordu, üstte Önder yattı. Uyuyamadım yine. Huzursuz bir gece idi, yatak gıcırdayacak diye çok fazla da dönemedim. Önder’de uyuyamamış, midesini bozmuştu o da. İran’da dışarıda yenen et, kebap v.b. yiyeceklerin yağları bize biraz değişik geldi genelde seyahat boyunca midemize dokundu.
Diğer taraftan yol boyunca sohbetlerimizde İran tarihi, Devrim, mollalar v.s. hakkında da çokça konuşma fırsatı bulduk. Azerbaycan bayrağı kırmızı, mavi ve yeşil. Mavi Türklük, yeşil İslam ve kırmızı medeniyeti ifade ediyormuş. Genel olarak İran’daki Azeri’ler kendilerini İranlı’dan çok Azerbaycan’lı olarak görüyorlar ve genelde milliyetçiler. İran’ın kendilerini anavatan Azerbaycan’dan kopardıklarını düşünüyorlar ve bir gün tekrar kavuşmayı diliyorlar.
Maksut ve Seid de devrim sonrası dönemi birer çocuk olarak hatırlıyorlardı. İran, devrim öncesi edebiyatta, bilimde, sanatta dünyanın önde gelen ülkelerinden biriymiş. Hatta birçok Avrupa’lı buradaki üniversitelerde öğrenim görmeye geliyormuş. Fakat halk Şah’tan o kadar bezmiş ki, fakirlikten o kadar bunalmış ki bir arayış içine girmiş. Rivayete göre Şah, halk açlıktan kıvranırken sabah kahvaltısını Londra’da, akşam yemeğini Paris’te yiyor, eşinin süt banyosu için yurtdışından özel süt getirtiyormuş. Önceleri bir öğrenci hareketi olarak başlayan olaylar daha sonra mollaların da karışmasıyla daha geniş bir harekete dönüşmüş ve şah devrilmiş. Sürgün’de olan Humeyni ilk uçakla Tahran’a inmiş ve o gün İran’ın kaderi tekrar çizilmiş. İlk başlarda oldukça sert olan rejim, her geçen yıl yumuşamış. Açıkçası biz seyahatimiz boyunca rejimin bir yaptırımını görmedik. Bu süre zarfında gözlemlediğimiz başka bir konu da insanların genelde bu rejimden sonra dinden uzaklaşmış olduğuydu. Konuştuğumuz birçok kişi eskiden daha dindardım, şimdi camiye bile gitmiyorum diyordu. Halkın çoğunluğu da rejimin destekçisi değil hatta karşısında ama mecburen buna uymak durumundalar. Örneğin İran’da Azeri nüfus Farsi’lerden bile daha fazla ancak mollaların kurduğu sistem gereği ülke yönetiminde söz sahibi olmaları mümkün değil. Yönetimde yer alacak kişiler ülkenin dini liderinin (Ayetullah) belirlediği adaylar arasından seçim sonrasında göreve başlıyor. Aslında adayların hepsi molla ama bazısı çok daha sert, bazısı daha ılımlı. Halka ancak bunların arasından bir seçim yapma hakkı tanınıyor.
Ambargo nedeniyle aslında İran nispeten kendi ayakları üzerinde durmayı öğrenmiş bir ülke konumunda olsa da ekonomisi o kadar da iyi değil. En büyük ticaret ortağı Çin. Tabi bu iyi mi kötü mü tartışılır. Üretmek yerine ithal etmeye dönmüş ekonomi. Her yer Çin’in kalitesiz mallarıyla dolu. Mağazalarda pahalı kıyafetleri “bunun ücreti yüksek ama, bu Çin malı değil Türk malı” diye satıyorlar. Herkes işsizlik ve ekonomik sıkıntılardan yakınıyordu. İran parası da USD karşısında her gün ciddi oranda değer kaybediyordu. Döviz bürolarına para bozdurmaya gittiğimizde 1-2 gün içinde paritenin inanılmaz değiştiğine şahit olduk.
15.08.2013 - Polur'daki Dağevinden 1. Kamp
Sabah 6:45 de uyandık. Dağ için son hazırlıkları yaptık. Omlet hazırladık kahvaltı için. 9 a doğru kamyon geldi, eşyaları yükledik. Önder’in midesi hala çok kötüydü. İlaç aldık ikimiz de.
Dağ evindeki oda için 5 kişi 60 bin Tümen verdik bizim ekip için. Bir de federasyon 50 USD alıyor yabancılardan dağa tırmanış ücreti olarak. Seid 1 kişinin ücretini kurtardı pazarlıkla. 5 kişi için 550 bin tümen verdik.
Yolculuk Gusvensara’ya (davar otlağı) 45 dk kadar sürdü. Virajlı bir yoldu. 9 buçukta orada idik. Eşyaları katıra vereceğiz burada, Seid pazarlık etti. Biz hiç konuşmadık yabancı olduğumuz anlaşılmasın diye. Yabancılara biraz yüksek fiyat veriyorlarmış. Pazarlık tamamlanınca büyük çantaları katırlara yüklenmesi için bırakıp yürümeye başladık. Biz bir küçük bir de büyük çanta hazırlamıştık. Kule (çanta) başına 35 bin Tümen verildi katırlara.
Bizim hiç alışık olmadığımız bir şekilde acayip kalabalıktı. Bir sürü grup yukarı doğru çıkıyordu. Yavaş yavaş yükseldik biz de. 1 buçuk gibi Bargahe Sevom ‘a (3.türbe) ulaştık. Yolda aşağıda LAR gölünü gördük uzaktan. Yürürken herkes şarkı, türkü söylüyor, enteresanlar. Azeriler birbirlerini gördükçe YAŞASIN diye bağırıyorlar. Savalan’da YORULMAYASAN diyorduk, burada HASTA NE BAŞİ diyor insanlar. İkisi de yorgunluk olmasın, kolay gelsin gibi bir dilek. Bir de oynamaya başlıyorlar hemen buldukları yerde :) Yürüyenler arasında çok fazla kadın da var. Başları neredeyse açık, çok rahatlar. Dağlar özgür oldukları yer..
Bargah e Sevom kampı 4.200 mt de, güzel bir dağ evi var. Yemek yenebiliyor ve su dahil her şey satılıyor. İsteyen gece de kalabiliyor.
Kampa ulaştığımızda hepimiz gayet iyi durumda idik yüksekliğe rağmen. Önder’le biz çadırda kalacağız dedik. Diğerleri dağ evinde kalacaklardı. Kamyonda bizimle birlikte Cafer diye bir adam ve oğlu da gelmişlerdi. Kamp alanına onlar hızlı çıktılar dağ evinde yer kapmak için. Adam bilmem kaçıncı kez çıkacakmış zirveye, zirve yolunda da bize eşlik edecekmiş.
Önder hızlı çıktı çadır alanı kapmak için. Çadırlar için teras sistemi ile bir sürü yer yapmışlar gayet düzgün. Alt sıralarda bir yer tuttu Önder, ben yanına gidince yukarı tarafa bakmaya gitti. Yağmur çiselemeye başladı ve diğerleri de geldiler bu arada. Tüm çadırlar için yer vardı neyse ki. Dağ evinde yer yokmuş çünkü. Önder yukarıda yer buldu. Aşağıdaki yerler kalabalıktı ve gürültülüydü. Mümkün olduğunca kalabalıktan uzak olalım istedik. Ekiptekiler ilk önce istemediler ama sonra onlar da yukarıya geldi.
Çadırları kurduk, hava gayet güzeldi. Dağ açılıp, kapanıyor sürekli. Hepimizin durumu iyi olunca aklimitizasyon için yukarı çıkmadık. Dün haşladığımız patatesle lavaşımı yedim. Çok acıkmışım. :) Çay yaptık. Yumurta da vardı, çok güzel geldi yemek. Çok şükür baş ağrısı felan olmadı, su içtik bol bol.
Herkesin keyfi yerinde idi. Biraz dinlendik çadırda. Manzarayı seyrettik, yerleştik. Akşam 7 ‘ye kadar dinlenip yemek yapmaya başladık sonra. Hava da serinledi. Yemekte makarna vardı. Yemekten sonra çadırlara geçip dağ için sandviç hazırladık. Ben patatesli yaptım kendime. Önder’e de zeytinli-peynirli lavaş dürümünü hazırladık.
Dağ evinden su aldık. 4 suya 3 bin tümen verdik. Çay yaptık. Bebe bisküvisi ile çay nefisti, saat 10 a gelirken yattık. Bu arada çadırı en uca kurmamıza rağmen birileri son anda gelip yakına çadır kurdular. Çok gürültü yapıyorlardı. Şarkı söylemeye başladıklarında dayanamayıp sessiz olmalarını söyledik. Biraz sustular. Gece arada bir şiddetli rüzgar esiyordu.
16.08.2013 - Zirveye gidiyoruz!
Saat 4 de, pek iyi uyuyamasam da uykumu almış olarak uyandım. Gökyüzü muhteşemdi. Hava serin ama güzeldi, yıldızlı bir gece. Ay ilk dördündü, aşağıda köylerin ışıkları görünüyordu. Yürüyüşe başlamış olanların kafa lambası dizileri görünüyordu yukarıda. Biz de 5 çeyrek gibi başladık yürümeye.
Önder ve Mesut lider oldular. 5000 ler de çok rüzgarlı idi ve soğuktu, üşümeye başladım. Bir ara parmaklarım uyuştu. Genelde rahat eğimli bir parkurda yavaş yavaş yükseldik. 6 gibi hava aydınlandı ama sis ve bulutlar yüzünden güneş bir türlü çıkamadı. Arada çıktığında ısındım biraz. Allahtan rüzgar sürekli esmiyordu. Hepimiz sessizlik içinde, arada su içip çerez yiyerek yürüdük. İranlılar yine şarkılar söyleyerek yürüyorlardı. 2.5-3 saat sonra donmuş şelalenin orada idik. Hızımız gayet iyi idi, ekipte de sorun yoktu.
9 çeyrek gibi kükürt bölgesine geldik. Ara ara az da olsa kokusu geliyordu aşağıda. Burada ise resmen bacalardan çıkıyordu yoğun bir şekilde. Maskeleri taktık. 5400 lerde idik. Birkaç kez rüzgarla tam bize doğru geldi kükürt, kaçamadık. Bir kere içime çok fena çektim dumanı :( Zaten oksijen azken çok kötü oldu.
VİDEO:
Sülfür gazı çıkışı. Bu gazdan zehirlenip dağda baygınlık geçirenler, yollarını kaybedenler varmış.
Uzaktan zirve kayalıklarını gördük, son yarım saat bitmek bilmedi. 10 buçuk gibi DEMAVEND (5.671 mt) zirvede idik. Acayip kalabalıktı. O kadar çok insan vardı ki koyun kalıntılarının orada foto çektirebilmek için sıra bekledik.
VİDEO:
Zirve hengamesinden bir kesit!!
11 gibi inişe geçtik. Çok oyalanmadık. Köylü bir amca şapkasını Önder’e hediye etti. Zirvede ağlıyordu bu amca. Biz de termosu hediye ettik. Dağa çıkan profil çok değişken ve ilginçti. Spor ayakkabılı kotlu gençler, etekli, mantolu teyzeler... Çıktığımız yerin yan vadisinden indik, toprak-çarşak karışımı idi burası, eğlenceli idi iniş.
2 çeyrek gibi kampta idik. 3 buçuk gibi çadırı toplamış ve eşyaları katıra vermiştik. 5 kule için toplam 150 bin tümen verdik. Yürümeye başladık. Sohbet ederek inmeye başladık, sonra hızlandık. Yürü yürü bitmedi yol. 6 gibi Gusvensara’da idik.
Katırların gelmesini bekledik. 7 çeyrek gibi geldi katırlar. Kamyonete yerleştik, biz öne oturduk. Garip bir amca sürüyordu arabayı, önümüzde giden özel araçlar yol vermeyince üzerlerine sürdü arabayı. 45 dk sonra Polur’da idik. Amca İngilizce ya da Türkçe bilmiyordu. Nereye gideceğimizi de bilmiyordu. Polur, kuhneverdi, federasyon falan diye anlattı Önder :) Yolda hava kararmasına rağmen arabalar farlarını açmadılar, değişik bir trafik anlayışları var. Neredeyse bir arabayla kafa kafaya giriyorduk. Adama 5 kez felan Polur dedik, komikti.
Federasyon binasına ulaşınca eşyaları bizim araca yerleştirdik. Tahran’a doğru yola çıktık 8 gibi. Herkes uyudu, yorgunduk. 12 buçuk gibi Tahran’da Farhan otel diye bir otelde idik. Tophane bölgesinde kötü bir oteldi.
17.08.2013 - Tahran
9 gibi uyandık. Otelin altındaki lokantada kahvaltı yaptık. Sahanda yumurta, çay, peynir. Otele göre oldukça temiz ve güzeldi burası. Kişi başı 8000 tümen verdik. Sonra aşağı doğru yürüdük. Outdoor malzemeleri satan bir sürü dükkanın olduğu bir caddeye geldik. Önder 2 tane pantolon, Gaya alt-üst içlik aldı. Taklit malzemeler ucuz, orjinaller ise bizdekilerle aynı. Mesut, Şebnem ve Can Gaya marka kaz tüyü mont aldılar. Gaya markası İran’ın kendi markası ve uygun fiyata kaliteli ürünleri var.
Taksi ile kapalı çarşıya gittik. Çok kalabalıktı burası. Eminönü gibiydi, ilginç bir şey bulamadık. Çin malları ile doluydu. Yarım saat dolaşıp çıktık. Kavunlu – buzlu bir içecek olan talibi içtik. Başka bir yoldan otele döndük.
Dükkanlar hep sattıkları şeylere göre gruplar halinde yan yana, belirli bölgelerde toplanmışlar: Camcılar, profilciler, çantacılar, şekerciler vb vb.
7 buçuk gibi çıkıp metro ve taksi ile TEİREJ bölgesine gittik. Taksi şoförü 50 li yaşlarda çok şeker bir kadındı. Mesut’la Maksut kadını birbirlerine ayarlamaya çalıştılar. Burası kokoş bir semt; sinemalar, mağazalar var, geniş bir bulvar üzerinde. Trafik daha düzgündü burada. Sabah ki çarşıda toplu taşıma için kullanılan motorsikletler, arabalar, yayalar, otobüsler hepsi birlikte hareket ediyorlardı :) Trafik ışığı filan yoktu. Karşıdan karşıya Seid ve Maksut geçirdiler bizi. Yine geçemedik karşıya, İstanbulluyuz bir de :) Teijin’de yürüdük biraz. Her yerde parfümcüler var. İnsanlar hep parfüm kokuyorlar.
Tekrar taksiyle CEMŞİDİYE PARKI’na gittik. Şehre tepeden bakan bir park burası. Yolda uyukladım ben. 45 dk felan sürdü. 20 bin tümen verdik. İran’ın en pahalı evleri bu bölgede imiş. Sahipleri bu evleri kiraya verip Avrupa’da felan yaşıyorlarmış. Apartman dairesi bu evler ama lüksmüş ve de serin oluyormuş daha yüksekte olduğu için şehirden. Parkta yürümeye başladık. Etrafta müzik (mesela İbrahim Tatlıses) dinleyen gençler vardı. Bir kafenin terasında oturduk. Kanadı yaralı olan kocaman bir kartal vardı. Çay içtik, kek yedik. Aşağıda Tahran’ın ışıkları güzel bir manzara idi. Saat 12 ye gelirken kalktık. Geldiğimiz taksiler bizi bekliyordu. Otele döndük. Parktan otele kadar 80 bin tümene gittik. 1 uçuk gibi yatabildik. Yarın Türkiye’ye dönüyoruz.
Genel:
İran’da bizdeki gibi ekmek yok. Lavaş – yufka benzeri ekmek satılıyor fırınlarda.Sokakta kaçak sigara satan adamlar var. Uyuşturucu da satıyorlarmış, isteyene :) Genelde evlerde içki yapıyorlarmış. Zirve sonrası keşke olsaydı dediğimizde söylediler.Devlet dairelerinde erkekler sakallı, kadınlar sıkı türbanlı olmak zorunda imiş. Bu nedenle Azeri arkadaşlar sırf onlara benzememek için dağda her gün tıraş oldular.Tahran’da eski evlere hiç bakılmıyor. Özellikle şah zamanından kalma Avrupai evlere. Şehirler bir şekilde köhne ve karanlık. Eski olduğu için galiba.Türk dizilerini çok seviyorlar. Her yerde Türkçe şarkılar (özellikle İbrahim Tatlıses) duymak mümkün.Aynalı cami sadece dışarıdan görebildim. Yezd, İsfahan, Şiraz gibi güney şehirlerde daha çok galiba. Belki bir gün oraları da gezeriz..İran’da yolda yürürken etrafınızda 3-4 arabayla birlikte gidiyorsunuz. Yabancı olduğunuz anlaşılınca tüm arabalar taksi oluveriyor burada.İran halkı genelde sıcak, samimi ve aşırı misafirperver.Ülkede Azeri nüfus çok yoğun olduğu için dil hiç problem değil. Genelde her yerde Türkçe konuşan birilerine rastlamak mümkün.“Azerice de Türkçe değil mi?” diyenlere Azerilerin kendi aralarındaki konuşmaları dinlemelerini tavsiye ederim. Çok düzgün Türkçe konuşan Maksut ve Seid bile orijinal Azeri Tükçesi’ne geçince çok fazla bir şey anlamıyorduk. Meğer onlar biz anlayalım diye genelde kendi aralarında da İstanbul Tükçe’si konuşuyorlamış.İran genelinde düşünüldüğünün aksine kadınlar rahat, sosyal. Gece geç saate kadar dışarıda dolaşan, sevgilisiyle el elele yürüyen bir çok kadın var. Pek karışan, rahatsız eden de görmedik. Kafe işleteninden, taksi şoförlüğü yapanına kadar tüm iş kollarında kadınlar var. Devlet kademesinde de birçok kadın memur, bürokrat, bakan v.s. de var. Arap ülkelerindeki gibi eve kapanmış değil kadınlar.Kadınların çoğu çok bakımlı; saçlar boyalı, gözlerde lensler. Tırnaklar uzun ve ojeli. Estetik çok yaygın. Abartısız her üç kadından birinin burnu sargılıydı. Yüzler full makyaj. Gayet iletişime de açıklar.İran genelde güvenli bir ülke en azından bizim gittiğimiz bölgeler. Herhangi olumsuz bir olaya şahit olmadık. Belki de İran’lı birileyle dolaştığımızdandır.İran’ın hurması, çerezi (özellikle kaju, fıstık) ve çekirdeği nefisti. Döner dönmez acaba nasıl tekrar temin edebiliriz diye Maksut’lara sorduk. İran Türkiye’den genel itibariyle çok daha ucuz bir ülke.İran’da dağcılık çok saygın bir uğraş. Sayısız dağcılık kulübü var. Sırf Tebriz’deki lisanslı dağcı sayısı bile tüm Türkiye’deki lisanslı dağcılardan daha fazla.
Demavend Dağı'na İlişkin Kısa Notlar;
Demavend nerede?
Demavend Dağı, İran'ın kuzeydoğusunda, Tahran'ın yaklaşık 100 km doğusunda ve Hazar Gölü'nün 80 km batısında yer alır. Klasik tırmanış rotası Polur şehrindeki dağ evinden başlar.
Ne zaman çıkılmalı?
İran mevsimsel olarak ülkemiz gibi 4 mevsimin de yaşandığı bir ülkedir. Bu doğrultuda Demavend Dağı'na çıkışlar da yaz ve kış olarak ikiye ayrılır. 21 Aralık - 23 Mart dönemi kış dağcılığı olarak adlandırılır ve bu dönemde şartlar çok çok daha farklıdır. Dağ tamamen karla kaplıdır, dikleşen yerlerde buz olsa da genelde derin, batak bir kardır. Ayrıca kış dönemi oldukça soğuk olan ve fırtınalarıyla ünlü bir dağdır. Bu dönemde kullanılacak malzemeler de yaz tırmanışından çok farklı olacaktır. Bu nedenle, dağcılık açısından çok daha deneyimi ve sağlam ekiplerin yaptığı kış dönemi tırmanışına bu yazıda değinmeyeceğiz.
Yaz tırmanış dönemi olan 23 Mart-21 Aralık dönemi içinde Demavend Dağı'na çıkış için en ideal ay Temmuz ve Ağustos aylarıdır. Bu döneme ilave olarak Haziran ve Eylül aylarında da iyi havada çıkışlar yapılabilir. İlkbahar ve sonbahar dönemlerinde ise hava çok kararlı olmayacak ve dağda belli bölgelerde kar olacaktır. İlkbahar döneminde eriyen karlar da çığ tehlikesi yaratabilir.
O kadar sık gelinen bir dağ ki muhtemelen yılın her günü çıkışı yapılmış bir dağdır Demavend.
Demavend zor bir dağ mı?
Demavend yaz tırmanışı, hiçbir teknik zorluk, kar, buz v.s. içermeyen ve zirveye kadar tamamı yürüyüşten ibaret zirve çıkışıdır. Bu nedenle iyi bir kondüsyona sahip, sıkı yürüyen ve sağlıklı herkes çıkabilir. Bizim de çıktığımız en kolay 5.000'liklerden birisiydi.
Tabii ki bu dağda en büyük problem yüksek irtifa sorunları olabilir. Bu nedenle yüksekliğe uyum kriterleri iyi takip edilmelidir. Yüksekliğe Uyum yazımızı okumanızı tavsiye ederiz.
Ülkemizdeki Ağrı Dağı, ya da yakın coğrafyadaki Kazbek Dağı ya da benzer yapıdaki Kilimanjaro Dağları'nın hepsinden daha kolay bir dağ diyebiliriz. Fakat her zaman söylediğimiz gibi hiç bir dağ hafife alınmamalıdır. Özellikle 5.000 metre üzeri bir dağ.
Dağdaki sülfür çıkışı da dikkat edilmezse problem yaratabilir. Daha önce sülfürden zehirlenip baygınlık geçirenler ve dağdan dönemeyenlerle ilgili hikayeler duymuştuk.
Demavend'i daha önce çıktığımız bir dağa benzeteceksek, gerek yapısı, gerek rotası, inişteki çarşağı v.s. bütünüyle Kilimanjaro'ya benzetebiliriz. Yalnızca 300 metre kadar daha alçaktadır.
Rehber şart mı?
Demavend'e çıkmak için rehber almak zorunlu değil. Hatta bizce gerek de yok, rotayı telefona indirip takip edilerek bile çıkılabilir. Zaten o kadar kalabalık bir dağ ki, rotayı bilmeseniz bile sadece insanları takip ederek zirveye ulaşabilirsiniz. Bayram, seyran ya da milli günlerde dağ evinden zirveye kadar insan sırası olduğu bile söylüyorlar.
Rotayı biraz çalışıp, hatta maps.me uygulamasına yükleyerek problem yaşamadan zirveye ulaşabilirsiniz. Sülfür veya başka problemler sebebiyle en az iki kişi gitmenizi tavsiye ederiz.
Herkes çıkabilir mi?
Demavend Dağı’na iyi bir kondüsyona sahip, sıkı yürüyen ve sağlıklı olan herkes çıkabilir. Fakat dağ 5.000 metrenin üzerinde yüksekliğe sahip olduğundan mutlak suretle öncesinde yüksekliğe uyum sağlanmış olması gerekir. Sağlanmazsa dağa çıkmak mümkün olmadığı gibi sağlık sorunları da ortaya çıkacaktır.
Yüksekliğe Uyum ile ilgili yazımızı buradan okuyabilirsiniz.
Rota olarak da oldukça rahattır. Elinizin kayaya değdiği çok küçük bir bölüm dışında dik bir dağ yürüyüşünden ibarettir. Çok büyük bir dağcılık tekniği, bilgisi, becerisi gerektirmez.
Hangi teknik malzemeler gerekli?
Bizim çıktığımız dönemde (yaz) dağda kar-buz olmadığından kask haricinde bir teknik malzemeye ihtiyaç yoktur. Bir de en teknik malzeme olarak baton gerekir. Ayrıca bizim gibi çadırda kalacaksanız çadır, mat, uyku tulumu, kamp malzemeleri gibi ekipmanları da yanınızda götürmelisiniz.
Yukarıda da belirttiğimiz gibi yazımız, sadece Demavend'in yaz çıkışı ile ilgili bilgi içermektedir. Kış döneminde hava ve dağ şartları tamamen değişik olacağından kış dağcılığı için gerekli malzemeler bulundurulmalıdır.
Büyük dağ çantası 45-55 lt
Günlük yürüyüş çantası (20- 25 lt) ve çanta yağmurluğu.
Uyku tulumu (geceleri bir miktar soğuk olabilir). Dağevinde kalacaksanız da uyku tulumu götürün. Geceleri hayli soğuk olan bir dağ.
Hızlı kuruyan bir yürüyüş pantolonu ve softshell tarzı daha kalın bir pantolon.
Kısa-Uzun kollu termal iç giysi ya da gömlek, tişört
Polar ceket ya da rüzgarlık
Anorak veya kaz tüyü ceket
Mayo (bulunsun, lazım olabilir)
Su geçirmez ve nefes alabilir ceket-yağmurluk
Geniş siperlikli şapka
Kask
Bandana, Buff
Soğuk havalar için bere ya da kalın şapka
Polar ya da yün eldivenler
Güneş kremi
Güneş gözlüğü
Yürüyüş çorabı (kalın ve ince)
Bileği saran su geçirmez yürüyüş ya da dağ ayakkabısı
Tozluk
Yürüyüş sopaları (baton)
Yedek ayakkabı (akşamları giymek için hem de yırtılma, ıslanma v.b durumlara karşı günlük ayakkabınızdan daha hafif bir spor ya da yürüyüş ayakkabısı)
Fotoğraf makinesi, kamera
Yedek piller
Kafa lambası
Su matarası
Kişisel ilaçlar (antibiyotik, ağrı kesici, boğaz pastilleri v.b.)
Çadırda kalacaksanız çadır, mat ve kamp malzemeleri